Wie een Wia, Wajong, WAO, of bijstandsuitkering ontvangt en naar vermogen werkt, krijgt een aanvulling in de vorm van een uitkering. Deze wordt betaald door het UWV of de gemeente. In de berekening van die aanvullende uitkering blijkt vaak iets mis te gaan zodra het inkomen verandert. Het gevolg is dat uitkeringsgerechtigden die een baan vinden of extra gaan werken vaak te veel worden gekort op hun uitkering of eerder ontvangen toeslagen moet terubetalen, zoals de huur- of zorgtoeslag. Deze financiële onzekerheid zorgt ervoor dat een derde van deze groep angst of zelfs onwil heeft om aan het werk te gaan, precies het tegenovergestelde van wat wordt beoogd.
De schuld ligt niet per se bij één partij volgens de onderzoekers. Het probleem zit hem volgens hen vooral in een sterk verkokerde wetgeving met weinig ruimte voor maatwerk. En ook een systeem dat sterk gericht is op controle en informatieplicht. Volgens LCR-voorzitter Asante valt het UWV, de gemeenten en het ministerie wel te verwijten dat hierover niet eerder aan de bel is getrokken. Assante wijst ook op de verschillende potjes waaruit mensen met een uitkering worden betaald: een deel kan volgen uit loon van de werkgever, een ander deel van het UWV of de gemeente en dan zijn er ook nog de toeslagen van de Belastingdienst, en al die instanties maken aparte berekeningen. Ook Wouter Koolmees constateert dat het in het bijzonder voor mensen met wisselende inkomsten flink mis kan gaan. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid stuurt het onderzoek naar de Tweede Kamer.