In ons blog vindt u het laatste nieuws over re-integratie, interviews met re-integratieprofessionals en andere praktische artikelen gerelateerd aan re-integratie.
Uit een analyse van de NOS op basis van cijfers van het UWV blijkt dat er steeds meer schaarste ontstaat voor uiteenlopende beroepsgroepen. Nieuwkomers zijn bijvoorbeeld loopbaanadviseurs, verkopers, tuiniers en receptionisten. De tekorten zijn in verschillende delen van het land te vinden, maar er zijn wel accentverschillen. Een nieuwe crisis in wording?
Het UWV meet de vraag naar beroepen door het aantal openstaande vacatures af te zetten tegenover het aantal kortlopend werklozen dat die vacatures kan vullen. Bij arbeidsmarktkrapte zijn er dus meer banen dan mensen om die op te vullen en dat maakt dat bedrijven moeilijk personeel kunnen werven. Hoofd arbeidsmarktsituatie van het UWV, Rob Witjes, ziet dat het aantal vacatures in het 2e kwartaal over de volle breedte is toenemen. Zo was de markt voor hoveniers, kwekers en tuinders voor Zuid-Holland, Noord-Holland en regio Zwolle in het 2e kwartaal van 2020 nog in balans. Inmiddels zijn er er veel meer mensen nodig voor deze groepen en regio's. Begin dit jaar ontstond al een tekort voor verkopers en vertegenwoordigers in Zeeland en Noord-Brabant. Inmiddels zijn daar telefonistes en receptionisten bijgekomen. En dan is er ook nog de groep loopbaanadviseurs en personeelsspecialisten, in het bijzonder voor Zuid-Limburg en de regio Zwolle, waar een tekort aan is. En juist zij moeten de mensen gaan vinden.
Snelle oplossing voor de korte termijn zijn niet voorhanden. De bevolkingssamenstelling speelt ons parten. Het aantal jongeren neemt af en het aantal ouderen groeit des te harder. Tegelijkertijd zijn er volop oplossingen. Een oud recept: mensen uit het buitenland halen. Of wat we al vaker zien: mensen omscholen. Beide kosten echter veel tijd en energie. Maar als deeltijdland pur sang ligt er in Nederland ook een snelle oplossing in het verschiet: meer gaan werken. Hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen benadrukt dat werken dan wel aantrekkelijker gemaakt moet worden. Wilthagen wijst er ook op dat mensen in een krappe arbeidsmarkt steeds meer eisen kunnen gaan stellen, terwijl de afgelopen jaren juist het omgekeerde gold. In een tijd dat mensen steeds meer zinvol werk zoeken iets om serieus rekening mee te houden.
Het kabinet trekt 18 miljoen euro uit voor IPS-trajecten om de baankansen voor mensen met een psychische aandoening te vergroten. Met dit bedrag kunnen 2300 trajecten voor 2021 en 2022 gestart worden. Meer dan 4 op de 10 Nederlanders krijgt te maken met psychische problemen waarvan een aanzienlijk deel geen betaald werk heeft.
Oorspronkelijk afkomstig uit de VS weet de re-integratiemethode IPS veel mensen aan het werk krijgen. IPS heeft als bijzonderheid dat er tijdens de behandeling bij het ggz reeds aandacht besteed wordt aan het vinden van werk. IPS blijkt bij 44% van de deelnemers aan te slaan. Dat wil zeggen dat zij binnen 30 maanden betaald werk hebben. Bij andere methodieken is dit 25%. Dit levert zowel mensen met een psychische aandoening als de samenleving veel op. Zo neemt de mentale gezondheid van deze groep toe, komen ze uit de uitkering en hebben minder zorg nodig. Voor werkgevers levert het gemotiveerde werknemers op die vaak boven verwachtingpresteren ondanks de koudwatervrees die bestaat voor het aannemen van mensen met psychische problemen.
IPS is een belangrijk uitgangspunt van het convenant Sterk door Werk. In dit samenwerkingsverband werken verscheidene organisaties samen, zoals het UWV, de Vereniging voor Nederlandse gemeenten, Zorgverzekeraars, Cedris en de ggz. Volgens minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is het heel goed dat mensen tijdens hun behandeling al in gesprek raken over de stap naar werk. 'Door behandeling en re-integratie te combineren, breng je in een vertrouwde omgeving kansen met elkaar in beeld.' Het ministerie van Koolmees en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport trekken hier gezamenlijk op. Volgens staatssecretaris Blokhuis van het laatste ministerie is werk niet alleen een medicijn dat kan werken om psychische problemen het hoofd te bieden maar kan het ook helpen om er structureel op een gezonde manier mee te leven.
Het UWV wil voorkomen dat burgers tussen wal en schip vallen in de systemen van de uitvoeringsorganisatie en de soms strikte wetgeving. Hiervoor is een speciale afdeling ontwikkeld, de zogenaamde maatwerkplaats. Hierin zitten professionals van het UWV die vanuit verschillend perspectief naar de casus kijken.
Een strenge wetgeving en de organisatiestructuur van het UWV kunnen hulp aan de burger in de weg zitten, zo erkent ook de uitvoeringsorganisatie zelf. Daarvan zijn diverse voorbeelden aan te dragen. Arbeidsongeschikten die in de problemen komen door een herbeoordeling. Mensen die gaan werken op de eerste dag dat ze een WIA-uitkering ontvangen waardoor werkgevers loonkostenvoordelen mislopen. Of mensen met een een IVA-uitkering die weer naar vermogen willen gaan werken maar niet in aanmerking komen voor een re-integratietraject. Jaap van Dooren, een van de coördinatoren van de landelijke maatwerkplaats, noemt ze 'dit-kan-niet-de-bedoeling-zijn-casussen' in een artikel van Trouw. Medewerkers die met zo'n zaak te maken krijgen kunnen deze gevallen sinds november 2020 doorzetten naar de maatwerkplaats. Daar komen medewerkers van verscheidene afdelingen samen om te brainstormen over een passende oplossing vanuit juridisch, economisch en maatschappelijk perspectief. Tot de afdelingen behoren bijvoorbeeld 'uitkeren', 'invorderen' en 'sociaal medische zaken'.
Inmiddels zijn er 140 zaken bij de maatwerkplaats terecht gekomen waarvan er reeds 90 zijn opgelost. De rest wordt nog in behandeling genomen of vereisen extra brainstormsessies. Zo is er een voorbeeld van iemand die sinds 2009 een Wajonguitkering ontvangt. Na 10 jaar uitkering wilde hij graag weer aan het werk. Maar zijn arbeidsdeskundige merkt dat zijn motivatie afneemt tijdens het re-integratietraject. Debet hieraan is een schuld van 15.000 euro die hij bij het UWV heeft als gevolg van baantjes tussen 2013 en 2018 die niet op de juiste manier zijn doorgegeven. Daarbovenop kwam nog een boete van 5.000 euro. De maatwerkplaats constateert dat de boete moet worden kwijtgescholden omdat men constateert dat hem niet te verwijten valt dat hij niet op tijd in bezwaar is gegaan. De grote UWV organisatie hoopt met de maatwerkplaats ook dat de verschillende afdelingen elkaar beter gaan vinden. Verder verkrijgt het UWV met de maatwerkplaats nuttige informatie over situaties die problemen verzoorzaken. Wetten en regelgeving kunnen in de praktijk namelijk anders uitpakken dan beoogd was.
Het onbenut arbeidspotentieel steeg in 2020 met bijna 100.000 naar 1,1 miljoen Nederlanders. Ook de werkloosheid nam na vijf jaar daling weer toe. In dit artikel meer over de verschillen tussen onbenut arbeidspotentieel en werkloosheid. Verder kijken we naar regio's die daarbij goed en minder goed scoren.
Het onbenut arbeidspotentieel steeg in 2020 in Nederland van 7,8 naar 8,5 procent. Met deze term worden zowel werklozen als andere groepen bedoeld. Bijvoorbeeld parttimers die meer zouden willen werken, een groep die niet wordt meegeteld bij de reguliere werkloosheidscijfers. Met 12,8 procent scoort de gemeente Groningen het slechtst. Met percentages van 11% procent en meer volgen grote steden als Amsterdam en Rotterdam. Opvallend is dat ook het Limburgse grensplaatsje Vaals in dit rijtje opduikt. Met slechts 54 procent is de arbeidsparticipatie van Vaals zelfs het laagst van alle gemeenten in Nederland (het gemiddelde ligt op 68%). Met minder dan 6 procent zijn het Zeeuwse Borsele en Schouwen-Duivenland en het Brabantse Altena voorbeelden van gemeentes die het arbeidspotentieel juist bovengemiddeld goed weten te benutten. Van alle gemeentes in Nederland werken de meeste mensen in Urk: 76,6 procent.
De werkloosheid steeg in 2020 van 3,4 naar 3,8 procent. Maar de afgelopen vier maanden werd dit rap ingelopen en imiddels zijn we weer terug bij 3,4 procent. Maar volgens het CBS houdt dit ook verband met het gegeven dat minder mensen naar nieuw werk zochten. Ook de vraag naar WW-uitkeringen liep in 2021 terug. Daarbij moet worden opgemerkt dat voor sectoren als de bouw en horeca het voorjaar positief uitpakt. Dat het werkloosheidscijfer niet alles zegt, blijkt uit de cijfers voor Friesland. Daar lag het werkloosheidspercentage keurig op 2,7 procent, maar schijn bedriegt. In Friesland is namelijk veel verborgen werkloosheid in de vorm van semiwerklozen en deeltijdwerkers die meer zouden willen werken. De situatie van de provincie Drenthe is wat dat betreft vergelijkbaar met Friesland.
Een paar honderd cliënten van het UWV zijn gedupeerd omdat fouten zijn gemaakt bij het beoordelen van de arbeidsongeschiktheid. Het gaat om minimaal 175 mensen die tussen 2006 en 2010 een WIA-uitkering hadden.
Voor een groep van circa 2100 mensen met een WIA-uitkering kwamen hun dossiers op een verkeerde afdeling terecht waardoor de groep uit beeld raakte. Het gevolg daarvan was dat er geen begeleiding was en dat een aantal van hen geen uitkering meer kreeg. In 2018 besloot het UWV deze groep opnieuw te beoorden. Wat daar fout ging, was dat de keuring niet door artsen plaatsvond en het sturen op het volledig arbeidsongeschikt raken. Toen dit naar buiten kwam, besloot het UWV de herkeuring opnieuw te doen. Dit gebeurde op de juiste manier maar daarbij raakte wel bijna een derde hun uitkering gedeeltelijk of volledig kwijt. Dit had voor een deel uit deze groep grote gevolgen.
Op aandringen van de cliëntenraad opende het UWV eind 2020 een meldpunt waarvoor 175 mensen zich al meldden. UWV-bestuurder Guus van Weelden erkent dat mensen emotioneel, sociaal en financieel in moeilijke situaties terecht zijn gekomen. Een speciaal team gaat daarom per gedupeerde bekijken wat nodig is. Het gaat dan bijvoorbeeld om financiële ondersteuning en herstel van uitkering. Ook Wouter Koolmees van Sociale Zaken betreurt het dat mensen door onzorgvuldig handelen van de overheid in een onzekere situatie terecht zijn gekomen. In een brief aan de Tweede Kamer wijst de minister op maatregelen door het kabinet die ervoor moeten zorgen dat burgers niet opnieuw zo klem komen te zitten.
Mensen die in de WIA geraken, komen daar maar nauwelijks uit. Na vijf jaar in de WIA blijkt vier vijfde nog de arbeidsongeschiktheidsuitkering te ontvangen. Daarnaast wachten velen nog op een medische herbeoordeling. Dat meldt Trouw.
82 procent blijkt na vijf jaar WIA nog steeds een arbeidsongeschiktheidsuitkering te ontvangen volgens een analyse van onderzoeker Ilse Louwerse met Van der Beek. Vervolgens blijkt maar een klein deel uit de WIA te komen door een verbetering van de medische situatie en het vinden van werk. CBS-cijfers ondersteunen dit. In 2021 zaten circa 262.000 mensen in de WIA waarvan de uitstroom als gevolg van herstel lag op 3440 (1,3 procent). In 2019 waren dit 3100 mensen (1,2 procent). Deze cijfers staan in scherp contrast met wat de WIA beoogt: het financieel stimuleren van werkgevers en werknemers om gedeeltelijk arbeidsongeschikten zoveel mogelijk weer te laten werken.
Het lage percentage uitstroom houdt ook verband met de vele herbeoordelingen die blijven liggen. Werkgevers vragen vaak herbeoordelingen aan. Zij betalen namelijk premie voor werknemers die gedeeltelijk kunnen werken en een WGA-uitkering ontvangen, maar niet voor werknemers die arbeidsongeschikt zijn verklaard en een IVA-uitkering ontvangen. Het UWV kampt al jaren met werkachterstanden. In 2015 wachtten al 25.000 mensen op een vervolgkeuring. In 2020 was dat verder gegroeid naar 34.900. Dit kost het UWV ook nog eens extra geld. Als het niet lukt om iemand binnen een bepaalde termijn naar het spreekuur te krijgen dan kan de werkgever het UWV in gebreke stellen. Dat gebeurde in 2020 al 6100 keer, goed voor een kostenpost van 3,2 miljoen euro.
Het UWV is goed door het zware coronajaar gekomen. Het was ongekend wat er gebeurde in maart 2020, zo lezen we ook in het jaarverslag van het UWV. Werkgevers deden massaal een beroep op de regeling werktijdverkorting. Tegelijkertijd was er een sterke toename van het aantal WW-uitkeringen. Desalniettemin wist het UWV succesvol uitvoering te geven aan de NOW-regeling en werd de uitkeringsinstantie ook nog eens bovengemiddeld goed beoordeeld door werkgevers en uitkeringsgerechtigden.
Razendsnel is in maart 2020 de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) voor noodlijdende bedrijven opgetuigd. Op 6 april ging het NOW-loket open. Diezelfde dag nog ontving het UWV 35.000 digitale aanvragen en vierduizend telefoontjes. Uitzonderlijk zegt Maarten Camps die in september 2020 zijn entree maakte als nieuwe voorzitter als toelichting op het jaarverslag. Volgens Camps moet het geheim van de succesvolle operatie gezocht worden in eenvoud, een eenduidige regeling met weinig uitzonderingen. Het belangrijkste doel was volgens Camps ervoor te zorgen dat werkgevers zoveel mogelijk de lonen van hun werknemers konden blijven betalen. En dat is gelukt. Maar liefst 2,7 miljoen werknemers en 140.000 bedrijven konden geholpen worden. Tegelijkertijd nam ook het aantal WW-uitkeringen in april flink toe; het UWV ontving vier keer zoveel aanvragen als de maanden daarvoor. Voor het jaar 2020 als geheel ontving het UWV 479.000 aanvragen voor een werkloosheidsuitkering versus 330.000 in 2019.
Voor de enorme toeloop aan WW-uitkeringen moest het UWV wel 600 extra uitkeringsdeskundigen aantrekken. In totaal moest het UWV zelfs 1200 extra mensen aantrekken. Toch moest het UWV ook enkele taken op een lager pitje zetten door corona. Zo was er minder controle op mensen op de sollicitatie-activiteiten van mensen met een WW-uitkering. In overleg met het ministerie van sociale zaken en werkgelegenheid werd ook rekening gehouden met de bezorgdheid van werkzoekenden. Daarom werd bijvoorbeeld soepeler omgegaan met het weigeren van een passend werkaanbod. Ondertussen heeft het UWV volop plannen voor de toekomst. Zo wil het uitkeringsinstituut gaan inzetten op regionale mobiliteitsteams die met gemeenten en sociale partners begeleiding naar werk bieden voor mensen die door de coronacrisis ontslagen dreigen te worden. Het UWV wil ook verder werk maken van de ICT-veiligheid inclusief de daarbij behorende privacywetgeving.
Oudere werkzoekenden vinden nog altijd moeilijk een nieuwe baan. Leeftijdsdiscriminatie is de meest ervaren discriminatievorm bij het zoeken naar een nieuwe baan. Dat blijkt uit verschillende onderzoeken. Vooroordelen maar ook andere redenen maken dat werkgevers nog altijd de voorkeur geven aan jongere kandidaten boven vijftigplussers.
Uit een recent onderzoek van de Nationale Vacaturebank blijkt dat meer dan de helft van de deelnemers die arbeidsdiscriminatie ervaart dit relateert aan leeftijd. Ook uit een onderzoek van het Sociaal en het Cultureel Planonderzoek blijkt leeftijd de meest ervaren discriminatievorm te zijn bij het vinden van nieuw werk. Over oudere werknemers bestaan veel vooroordelen: te duur, weinig flexibel, moeilijk plooibaar. Maar minstens zo waar: ervaren, trouw, plichtsgetrouw. Ondanks de problemen die oudere werkzoekenden ondervinden, zijn werkgevers wel degelijk op zoek naar ervaring. Daar komt bij dat er op de arbeidsmarkt tevens schaarste heerst. Waarom vinden partijen elkaar dan zo slecht? Een verklaring voor deze mismatch kan gevonden worden in de gevraagde sollicitatie- en netwerkvaardigheden waar vijftigplussers niet altijd raad mee weten.
Vooroordelen ten opzichte van oudere werkzoekenden zijn er wel degelijk, maar dat is zeker niet het hele verhaal. Jarenlang in dienstverband geopereerd en dan op eens weer moeten solliciteren; dat is altijd lastig. Maar daar komt wat bij. Het sollicitatieproces is flink veranderd. Vijftigplussers solliciteren echter vaak nog op een traditionele manier: ze kijken naar vacatures, sturen (een hoop) sollicitatiebrieven en hopen op een reactie. Maar alleen ervaring en veel solliciteren volstaat niet meer in het huidige internetperk. Wat betreft kan generatie X veel leren van de millennials. Online solliciteren en op LinkedIn van je laten horen kan oneindig effectiever uitpakken. En dan hebben we het nog geen eens gehad over jezelf (online) verkopen en de winst die daarmee te behalen valt.
Kom in contact met re-integratiebedrijven en outplacementbureaus voor trajecten voor 50-plussers.